آموزش مداحی- ادبیات آئینی(قسمت هفتم)-قطعه

   قطعه

قطعه شعری است که معمولاً مصراع های اولین بیت آن هم قافیه نیستند ولی مصراع دوم تمام ابیات آن هم قافیه اند. طول قطعه دو بیت یا بیشتر است.  

قطعه را بیشتر در بیان مطالب اخلاقی و تعلیمی و مناظره و نامه نگاری بکار می برند.
قدیمی ترین قطعه ها مربوط به ابن یمین است و از بین شاعران معاصر پروین اعتصامی نیز بیشتر اشعارش را در قالب قطعه سروده است. پروین اعتصامی مناظره های زیادی در قالب قطعه دارد از قبیل مناظره نخ و سوزن، سیر و پیاز و ...... شکل تصویری قطعه به شکل زیر است:

.....................                                    الف///////// ...................... ب
......................                                     ج ////////// ...................... ب
......................                                      د ////////// ...................... ب

علت اسم گذاری قطعه این است که شعری با قالب قطعه مانند آن است که از وسط یک قصیده برداشته شده باشد و درواقع قطعه ای از یک قصیده است

 

نشنیده ای که زیر چناری کدوبنی                     بررست و بردمید بر او بر، به روز بیست
پرسیدازچنار که توچند روزه ای؟                       گفتا چنار سال مرا بیشتر ز سی است
خندید پس بدوکه من ازتو به بیست روز           برترشدم بگوی که این کاهلیت چیست؟
او را چنارگفت که امروز ای کدو                       باتو مراهنوز نه هنگام داوری است
فردا که بر من و تو وزد باد مهرگان                  آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست!!!
                                                  (انوری)   

 ان شاء الله در چهارشنبه هفته بعد در خصوص قالب شعری  رباعی و دوبیتی خواهم گفت

 سیدجوادرفیعی  13/6/94